Lęk o zdrowie to poważne zaburzenie, które charakteryzuje się uporczywym przekonaniem o byciu poważnie chorym lub wysokim ryzyku zachorowania, mimo braku potwierdzenia medycznego. Obawy te często wynikają z błędnych interpretacji normalnych sygnałów płynących z ciała, które dla osoby cierpiącej na to zaburzenie stają się dowodem na istnienie groźnej choroby.
Jak rozpoznać lęk o zdrowie?
Aby lepiej zrozumieć, czy Twoje obawy mieszczą się w kryteriach lęku o zdrowie, warto przyjrzeć się kluczowym objawom diagnostycznym:
- Zaabsorbowanie chorobą: Dominujące myśli o byciu bardzo poważnie chorym lub o wysokim ryzyku zachorowania, które zajmują dużą część Twojego czasu i uwagi.
- Brak lub niewielkie objawy somatyczne: Twoje obawy są nieproporcjonalne do rzeczywistych objawów fizycznych, które są minimalne, bądź nie istnieją.
- Nadmierny lęk przy istniejącej chorobie: Jeśli masz już zdiagnozowaną chorobę lub jesteś w grupie ryzyka, Twój lęk i zaabsorbowanie chorobą są znacznie nasilone i nieadekwatne do sytuacji.
- Utrzymujący się niepokój: Doświadczasz stałego, trudnego do opanowania niepokoju o swoje zdrowie.
- Ciągła czujność: Jesteś nadmiernie wyczulony/a na wszelkie sygnały z ciała, interpretując je często jako zagrożenie.
- Kompulsywne zachowania: Często sprawdzasz, badasz, monitorujesz swoje ciało (np. dotykasz podejrzanych zmian, mierzysz ciśnienie wiele razy dziennie).
- Wizyty u lekarzy lub ich unikanie: Możesz często odwiedzać lekarzy i domagać się licznych badań lub wręcz przeciwnie – całkowicie unikać wizyt i badań, z obawy przed usłyszeniem złej diagnozy.
- Długotrwały charakter: Zamartwianie się o zdrowie i lęk utrzymują się co najmniej 6 miesięcy. Co ciekawe, źródło lęku może się w tym czasie zmieniać (np. z obaw o nowotwór na cukrzycę).
Terapia lęku o zdrowie
Terapia Poznawczo-Behawioralna (CBT) jest najskuteczniejszą formą leczenia lęku o zdrowie. W podejściu CBT nie dążymy do podważania Twojego przekonania, że jesteś poważnie chory/a. Naszym celem jest natomiast pomoc w zrozumieniu problemu i wypracowanie alternatywnego, psychologicznego wyjaśnienia dla odczuwanych objawów. Chodzi o to, byś zobaczył/a, że Twoje ciało może wysyłać sygnały, które, choć nieprzyjemne, nie muszą świadczyć o śmiertelnej chorobie.
Psychoterapia lęku o zdrowie obejmuje kluczowe elementy:
- Psychoedukacja: Na początku terapii dokładnie omówimy mechanizmy powstawania i podtrzymywania lęku o zdrowie. Zrozumiesz, jak pętla myśli, emocji i zachowań napędza Twoje obawy i jak możesz ją przerwać. Wiedza ta jest fundamentem do dalszej pracy.
- Restrukturyzacja Poznawcza: Jest to serce terapii. Nauczysz się identyfikować te błędne interpretacje sygnałów z ciała, które prowadzą do lęku. Będziemy wspólnie weryfikować prawdziwość Twoich przekonań na temat choroby i pracować nad ich zmianą na bardziej realistyczne i adaptacyjne. To pozwoli Ci spojrzeć na swoje objawy w zupełnie nowym świetle.
- Eksperymenty Behawioralne: Te ćwiczenia w realnym życiu pomogą Ci zweryfikować błędne interpretacje i przekonać się, że Twoje obawy nie zawsze mają odzwierciedlenie w rzeczywistości. Może to być stopniowe rezygnowanie z nadmiernego sprawdzania ciała, ograniczenie wizyt u lekarza (gdy nie ma medycznych wskazań) lub celowe eksponowanie się na sytuacje wywołujące lęk, by przekonać się, że nic złego się nie dzieje.
