Współczesna medycyna coraz mocniej podkreśla złożone połączenie między umysłem a ciałem. Często stres, emocje, nierozwiązane konflikty czy trudne doświadczenia życiowe mogą manifestować się w postaci fizycznych dolegliwości, takich jak przewlekłe bóle głowy, brzucha, problemy trawienne, zmęczenie, kołatanie serca czy zawroty głowy – nawet gdy wszystkie badania wychodzą prawidłowo. Te medycznie niewyjaśnione objawy fizyczne, dawniej określane jako zaburzenia psychosomatyczne, mogą być niezwykle frustrujące i obniżać jakość życia.
Czym są zaburzenia psychosomatyczne/medycznie niewyjaśnione objawy fizyczne?
Kiedy mówimy o zaburzeniach psychosomatycznych, mamy na myśli sytuację, w której:
- Odczuwasz realne i uciążliwe objawy fizyczne. Nie są one „udawane” ani wyobrażone.
- Medyczne badania diagnostyczne (np. krew, USG, rezonans) nie wykazują konkretnej choroby fizycznej, która mogłaby wyjaśnić te objawy.
- Objawy te powodują znaczące cierpienie lub upośledzają Twoje codzienne funkcjonowanie (np. w pracy, w relacjach, w życiu społecznym).
- Często objawy te nasilają się w sytuacjach stresowych lub pod wpływem intensywnych emocji.
Przykłady medycznie niewyjaśnionych objawów fizycznych to m.in.: zespół jelita drażliwego, fibromialgia, przewlekłe zmęczenie, niespecyficzne bóle w klatce piersiowej, zawroty głowy, uporczywe nudności czy bóle głowy typu napięciowego.
Jak psychoterapia może pomóc?
Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest jednym z najbardziej efektywnych podejść w leczeniu zaburzeń psychosomatycznych i medycznie niewyjaśnionych objawów fizycznych. Jej skuteczność opiera się na zrozumieniu, że sposób, w jaki myślimy o naszych objawach, oraz nasze reakcje na nie, mają ogromny wpływ na ich odczuwanie i intensywność.
W terapii CBT skupiamy się na:
- Zrozumieniu Połączenia Umysł-Ciało: Na początku terapii uczymy się, jak stres, emocje (takie jak lęk, złość, smutek) oraz wzorce myślenia mogą wpływać na ciało i wywoływać lub nasilać objawy fizyczne. Psychoedukacja jest tu kluczowa, byś zrozumiał/a mechanizmy powstawania i podtrzymywania Twoich dolegliwości.
- Identyfikacji i Zmianie Błędnych Przekonań: Pracujemy nad rozpoznaniem katastroficznych myśli na temat objawów (np. „to musi być coś śmiertelnego”, „nigdy się z tego nie wyleczę”) i zastąpieniem ich bardziej realistycznymi i adaptacyjnymi. Restrukturyzacja poznawcza pomaga zmienić sposób, w jaki interpretujesz sygnały z ciała.
- Zmianie Zachowań Podtrzymujących Problem: Często w odpowiedzi na objawy wykształcamy zachowania, które, choć mają pomóc, paradoksalnie pogarszają sytuację (np. nadmierne monitorowanie ciała, unikanie aktywności, częste wizyty u lekarzy w poszukiwaniu „tej” diagnozy). W terapii CBT uczymy się eksperymentów behawioralnych, które pomogą Ci przerwać te nieefektywne wzorce.
- Rozwoju Umiejętności Radzenia Sobie ze Stresem: Stres jest częstym czynnikiem wyzwalającym lub nasilającym objawy. W terapii nauczysz się skutecznych technik relaksacyjnych, uważności (mindfulness) oraz strategii zarządzania stresem, które pomogą Ci lepiej reagować na codzienne wyzwania.
- Poprawie Jakości Życia: Celem terapii jest nie tylko zmniejszenie objawów, ale przede wszystkim poprawa Twojego ogólnego funkcjonowania i jakości życia. Będziemy pracować nad powrotem do aktywności, które wcześniej były niemożliwe, oraz nad budowaniem zdrowych nawyków, które wspierają dobre samopoczucie.
- Zarządzaniu Objawami: Nauczysz się, jak „zarządzać” objawami, kiedy się pojawiają, zamiast czuć się przez nie kontrolowanym/ą. Rozwiniesz umiejętność akceptacji pewnego poziomu dyskomfortu, jednocześnie koncentrując się na tym, co jest dla Ciebie ważne w życiu.
Psychoterapia CBT w przypadku zaburzeń psychosomatycznych to proces, który wymaga zaangażowania, ale przynosi trwałe rezultaty. Pomaga odzyskać poczucie kontroli nad własnym ciałem i życiem, nawet jeśli objawy fizyczne pozostają.
