Według dostępnych danych depresja jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń psychicznym u pacjentów onkologicznych. W zależności od metodologii badań, dane mówią nam, że depresja dotyka od 20 do 50% chorych. Z literatury wynika, że jedynie 20% zaburzeń depresyjnych u pacjentów onkologicznych jest prawidłowo diagnozowanych.
Trudności ze zdiagnozowaniem depresji u pacjentów chorujących na choroby nowotworowe wynikają z wielu czynników, min. objawy depresji mogą pokrywać się ze skutkami ubocznymi leczenia, czy samej choroby, np. zmęczenie, trudności z koncentracją, bezsenność, brak apetytu. Drugą trudność stanowi różnicowanie, czy mamy do czynienia z zaburzeniem depresyjnym, czy też jest to reakcja adaptacyjna na diagnozę choroby nowotworowej. W tym miejscu pozwolę sobie przytoczyć fragment pracy autorstwa dr n. med. Anna Kieszkowska-Grudny „Dystres i depresja u chorych na nowotwory – diagnostyka i leczenie”:
„Normalna, charakterystyczna, emocjonalna odpowiedź na wiadomość o raku to przede wszystkim szok i niedowierzanie, jak również dezorientacja z objawami lęku i depresji, które mogą wyrażać się w formie poirytowania, zmiany wzorców żywieniowych i snu, trudności w koncentracji i wykonywaniu zwykłych codziennych czynności, oraz obawa o przyszłość. Ten stan po kilku tygodniach zaczyna się normalizować dzięki wsparciu rodziny, najbliższych, wsparciu społecznym, a także przedstawieniu pacjentowi przez onkologa zarysu planu leczenia, który daje nadzieję i redukuje część niepewności.”
Wśród czynników, które mogą wpływać na rozwinięcie się u osoby chorej onkologicznie depresji, znajdziemy min.:
- długotrwałą ekspozycję na stres, co wpływa na zmniejszenie bądź wyczerpanie zasobów,
- stopień zaawansowania choroby,
- lokalizacja choroby,
- dolegliwości bólowe, szczególnie przewlekłe dolegliwości bólowe,
- skutki uboczne leczenia, np. osłabienie, nudności,
- konieczność pobytów w szpitalu,
- zmiany w wyglądzie spowodowane leczeniem,
- rodzaj zastosowanego leczenia,
- utrata samodzielności,
- obserwowanie cierpienie, odchodzenia innych osób
- wcześniejsze negatywne doświadczanie związane z chorobą nowotworową, np. w rodzinie, czy bliskim otoczeniu,
- inne trudne doświadczenie życiowe,
- ograniczenia/brak możliwości wypełniania ról społecznych.
Zaburzenia depresyjne to choroba, w związku z tym diagnozę stawia lekarz. Może to być zarówno lekarz onkolog, psychiatra czy lekarz POZ.
Jeżeli zauważysz u siebie utrzymujące się od co najmniej dwóch tygodni poniższe objawy, to koniecznie zgłoś się do lekarza psychiatry lub poinformuj swojego onkologa lub lekarza POZ:
A. Co najmniej dwa z poniższych objawów:
- obniżony nastrój, który towarzyszy Ci przez większość dnia i prawie każdego dnia,
- utrata zainteresowań lub zadowolenia z aktywności, które do tej pory sprawiały Ci przyjemność,
- masz mniej energii lub szybciej się męczysz,
B. I co najmniej dwa kolejne objawy z listy poniżej:
- masz trudności z koncentracją, myśleniem, podejmowaniem decyzji,
- nie masz apetytu lub masz nadmierny apetyt,
- wyraźnie spadło Twoje zainteresowaniem życie seksualnym,
- jesteś zauważalnie (dla Ciebie lub dla otoczenia) bardziej pobudzony lub zahamowany psychoruchowo,
- masz zaburzenia snu,
- masz nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie,
- w sposób negatywny myślisz o sobie,
- towarzyszy Ci nadmierne poczucie winy.
Leczenie depresji
Depresja jest chorobą i w związku z tym wymaga leczenia. W leczeniu depresji mamy farmakoterapię – czyli stosowanie odpowiednio dobranych przez lekarza leków oraz psychoterapię – czyli interwencje terapeutyczne, jeżeli to możliwe, to warto połączyć obie metody i jednocześnie stosować farmakoterapię i psychoterapię.
Pamiętaj, że depresję można leczyć. Jeżeli niepokoi Cię Twoje samopoczucie, to nie czekaj, zgłoś się po pomoc.
Źródła:
1. Humeniuk E., Dąbska O., Aleksandra Krupa A. , Nasilenie zaburzeń depresyjnych wśród pacjentów onkologicznych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Wydział Nauk o Zdrowiu, Zakład Patologii i Rehabilitacji Mowy, Rozprawy Społeczne 2018, Tom 12, Nr 3
2. Kieszkowska-Grudny A., Dystres i depresja u chorych na nowotwory – diagnostyka i leczenie, OncoReview 2012/Vol. 2/Nr 4/246-252
3. Adamczyk N., Marta Makara-Studzińska M., Sidor K., Pucek W., Wdowiak A., Problemy psychiczne i społeczne występujące u osób z rozpoznaniem nowotworowym, po zabiegach chemioterapii, European Journal of Medical Technologies 2014; 3(4): 67-75
4. Dudek D., Siwek M. , Współistnienie chorób somatycznych i depresji, Psychiatria, tom 4, nr 1, 17–24
5. Rolińska A., Furmaga O., Kwaśniewski W., Makara-Studzińska M., Zaburzenia psychiczne w przebiegu choroby nowotworowej, Curr. Probl. Psychiatry 2011; 12(4): 546-549
*obecnie zaczęło obowiązywać ICD-11, czekamy na pełne polskie tłumaczenie
Jeżeli chcesz umówić się na konsultację, zajrzyj do zakładki “umów się”
